این روزها با توجه به رقابت چشمگیر صنعت گردشگری با دیگر صنایع درآمدزا در سراسرجهان و آمارهایی که از پیروز میدان بودن گردشگری خبر می دهد، قرار گرفتن آثار تاریخی، طبیعی و معنوی هر کشور فهرست آثار جهانی پاسارگاد، شاخصی است که به سرعت موازنه درآمد بین المللی گردشگری را به نفع آن کشور تغییر می دهد.
بر این اساس، در شرایطی که کشورهای مشابه و حتی فاقد آثار باارزش تمدنی و فرهنگی چون ایران، برای ثبت اثر در یونسکو تلاش می کنند، ما باید شاهد به خطر افتادن آثاری باشیم که در فهرست یونسکو به ثبت رسیده یا در مرحله بررسی می باشند. مدتی مسأله پاسارگاد و خطراتی که این محوطه جهانی را در اثر آبگیری سد سیوند تهدید می کند، بر سر زبان ها بود. مخالفان و موافقان آبگیری سد مزبور، هر یک برای اثبات ادعایشان مطالبی را مطرح می کردند و شاهد بودیم که گاهی اتهاماتی هم به طرف مقابل نشانه می رفت.
در نهایت، با اعلام نظر مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور اعلام شد که کاوش های نجات بخشی در محوطه آبگیری سد به پایان رسیده است. وزارت نیرو هم با استناد به این اظهارات و اعلام این ادعا که آبگیری سد به محوطه پاسارگاد هیچ لطمه ای نمی زند، مقدمات آبگیری را آغاز کرد. چنان که شاهد بودیم بالاخره همزمان با سفر ریاست جمهوری به فارس، سد آبگیری شد. در بین این بحث ها و اختلاف نظرها موافقان آبگیری سد سیوند، هزینه های میلیاردی صرف شده برای ساخت سد را دلیلی برای عدم امکان پرهیز از آبگیری سد عنوان می کردند.
علاوه بر این ضررهای مالی ناشی از عدم آبگیری سد را هم بر می شمردند که به قول خودشان باعث وارد آمدن ضررهایی جبران ناپذیر بر منافع عمومی و بیت المال می شد. در هر حال این قضیه به خیر و خوشی که امید است موقت و کوتاه مدت نباشد، خاتمه یافت. اما سکوتی که مدت ها بر نقش رستم سایه افکنده بود، شکسته شد وبحث پیرامون به خطر افتادن منظر نقش رستم از نظر استاندارهای یونسکو و تهدید این اثر تاریخی در نتیجه ارتعاشات حاصل از عبور راه آهن از نزدیک این اثر از سر گرفته شد.
غیرشفاف بودن برخی از این اظهارنظر و طرح مسأله به صورت یک بعدی و بدون در نظرگرفتن همه ی جوانب امر، بیم آن را ایجاد می کند که نقش رستم هم به بهانه های مختلف، ارزش جهانی خود را از دست بدهد. طی روزهای اخیر شاهد بودیم که مشایی رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور ادعا کرد که مسأله ی نقش رستم حل شده و هیچ اتفاق ناگواری نخواهد افتاد. گوشهایمان داشت به خواب می رفت که ناگهان بذرگر رئیس سازمان میراث فرهنگی فارس هشدار داد که عبور راه آهن از مقابل نقش رستم به نابودی این اثر جهانی منجر می شود.
در همین حال، طالبیان مدیر بنیاد پژوهشی پارسه پاسارگاد گفت که شورای فنی سازمان میراث فرهنگی نظر خود را مبنی بر ضرورت تغییر مسیر راه آهن از مقابل نقش رستم ابلاغ کرده است و از آن زمان تا کنون هیچ گونه عملیاتی از سوی راه آهن انجام نشده است. در این جار و جنجال و اختلاف نظرها شاهد بودیم که رأی دادگاه بدوی در پرونده نقش رستم نیز، دو هفته پیش به نفع راه آهن صادر شد که به دلیل طرح درخواست تجدید نظر از سوی سازمان میراث فرهنگی، این رأی هنوز قطعی نشده است. اما یک منبع آگاه طی روزهای اخیر از آغاز مجدد عملیات اجرایی پروژه راه آهن در محوطه مورد دعوی خبر داد. بد نیست بدانیم که این جر و بحث ها و کشمکش ها از آذرماه سال گذشته آغاز شده است و مسئولان ماهنوز نتوانسته اند به یک نقطه نظر مشترکی که ضمن ایجاد بستر توسعه، به آثار هویتی لطمه ای وارد نکند، دست یابند.
در چنین مواردی انتظار می رود نمایندگان مردم کارگشا باشند و با اشراف کامل بر دیدگاه های مردم، وارد گود شوند و از حقوق موکلان خود دفاع نمایند. حقوقی که ایجاب می کند توسعه و حفظ میراث ها، متوازن و همراه با یکدیگر در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها در نظر گرفته شوند. از این رو با قبادی نماینده مرودشت در مجلس که انتظار می رود بیش از دیگر نمایندگان بر این موضوع اشراف داشته باشد، به گفتگو نشستیم، البته رفع ناهماهنگی در اظهارات و دستیابی به واقعیت موجود در سرنوشت نقش رستم، محور اصلی این گفتگو بود. قبادی از توقف موقتی عملیات اجرایی پروژه راه آهن در محوطه ی نقش رستم مطلع بود، اما نسبت به این امر که در حال حاضر عملیات از سر گرفته شده است یا خیر، اظهار بی اطلاعی کرد.
قبادی افزود: همه ی متخصصان امر میراث فرهنگی در این سازمان مشغول به کار نیستند و برای بهره گیری از نظر آن ها، مسئولان فعلی باید با این گروه، هم مذاکره و هم مشاوره داشته باشند. وی تأکید کرد: اگر نظر همه ی متخصصان و مسئولان میراث فرهنگی کشور و همچنین رأی دادگاه بر این قرار باشد که عبور راه آهن از مقابل نقش رستم به این اثر جهانی لطمه می زند، باید راه آهن تغییر مسیر را پذیرا باشد تا مردم از فواید توسعه و حفظ آثار میراثی به طور همزمان بهره مند شوند.
اعلام امکان پذیر بودن تغییر مسیر راه آهن از مقابل نقش رستم از نظر فنی از سوی این نماینده مردم در مجلس و الزام بر این امر، در صورت اعلام رأی دادگاه نظر تخصصی مسئولان، این امیدواری را ایجاد کرد که سونوشت تنگه بلاغی شامل حال نقش رستم نشود، البته نمی توان منکر شد که در اظهارات این نماینده مردمی هم شفافیت مورد انتظار را شاهد نبودیم.
در هر حال انتظار داریم متولیان امر از دو پهلو گفتن که در رفع مشکل و بلاتکلیفی بی اثر است و تنها جابجایی مسئولیت و تقصیر را موجب می شود، پرهیز نمایند.
به بیان دیگر برای از دست نرفتن ارزش جهانی یکی از مهم ترین و زیباترین آثار باستانی ایران که یادگارهایی از سه دوره ایلامی، هخامنشی و ساسانی را در بر گرفته است، انتظار داریم حداقل مسئولان و متولیان مستقیم، موضوع را با جدیت مورد پیگیری قرار دهند تا مجبور نشویم در آینده ای نه چندان دور به انگشت گزیدن از سر افسوس اکتفا کنیم. محوطه تاریخی نقش رستم در برگیرنده ی آرامگاه خشایارشا که به شکل صلیبی با چهار شاخه در ارتفاع 26 متری کوه حفر شده است، کعبه زرتشت، آتشدان های سنگی و استودان ها و نقوش حجاری شده تاجگذاری ارشیر اول، بهرام، شاپور اول و کریتر می باشد.
